آشنایی با مفاهیم شبکه
شبکه به معنای ارتباط و اشتراک اطلاعات بین چند فرد یا چند شیء است. در زمینه فناوری اطلاعات، شبکه به ارتباط بین چند سیستم کامپیوتری، نرم‌افزار یا سخت‌افزار با استفاده از وسایل ارتباطی مانند کابل یا تجهیزات بی‌سیم گفته می‌شود.
بنابراین برای راه‌اندازی یک شبکه، حتی اگر کوچک باشد (متشکل از تنها ۲ یا چند کامپیوتر)، نیاز است با یک سری از مفاهیم اولیه در این زمینه آشنا شوید تا بتوانید به راحتی شبکه خود را راه‌اندازی کنید. این مفاهیم در استفاده از تکنولوژی‌های روز و دنیای اینترنت بسیار کاربردی هستند و دانستن آن‌ها برای هر کاربری ضروری به نظر می‌رسد.
برای برقراری ارتباط و به اشتراک گذاشتن اطلاعات در محیط‌های مختلف خانگی و اداری، نیاز است که دستگاه‌های موجود در بستری مناسب به یکدیگر متصل شوند و در یک ارتباط امن و قابل اطمینان داده‌ها را ارسال و دریافت کنند و فایل‌های مورد نظر خود را به اشتراک بگذارند.
به همین دلیل، تصمیم گرفتیم تا در یک سری محتوای آموزشی پیرامون مفهوم شبکه، شما را بیشتر با دنیای شبکه آشنا کنیم و نیاز شما را به متخصص شدن در این زمینه برطرف کنیم. با ما همراه باشید تا ابتدایی‌ترین قدم‌ها را در این یادگیری با هم برداریم.
مفاهیم شبکه
این آموزش را با پرکاربردترین و مهمترین اصطلاح شبکه، یعنی آی‌پی آدرس آغاز می‌کنیم:
IP Address
آدرس IP، که مخفف Internet Protocol است، یک شناسه منحصر به فرد برای هر دستگاه در شبکه‌های کامپیوتری است، چه در مقیاس محلی و چه در سطح جهانی اینترنت. هر دستگاهی که به شبکه متصل می‌شود، از طریق آدرس IP خود شناسایی می‌شود.
آدرس IP به عنوان یک کد شناسایی عمل می‌کند که انتقال اطلاعات را بین دستگاه‌ها در شبکه ممکن می‌سازد. در اینترنت، که یک شبکه بزرگ است، آدرس‌های IP به تمایز بین کامپیوترها، روترها و وب‌سایت‌های مختلف کمک می‌کنند، بنابراین نقش حیاتی در شبکه‌ها دارند.
IPv4
IPv4، که مخفف Internet Protocol version 4 است، امروزه بیشترین حجم ترافیک اینترنت را مدیریت می‌کند. IPv4 از یک عدد 32 بیتی تشکیل شده و به صورت “”X.X.X.X”” نمایش داده می‌شود، که در آن X می‌تواند هر عددی بین 0 تا 255 باشد. به عنوان مثال، “” 192.168.50.26 “” یک آدرس IP معتبر است. IPv4 تقریباً 4.3 میلیارد آدرس IP را پشتیبانی می‌کند.
IPv6
IPv6، که نسخه جدیدتری از Internet Protocol است، به دلیل افزایش تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت، ایجاد شده است. IPv6 از یک آدرس 128 بیتی استفاده می‌کند که می‌تواند شامل اعداد و حروف باشد، مانند “” 3102:d14c:a15f:4052:019b “”. این ساختار جدید تا 340 اونتیلیون (یک عدد با 36 صفر) ترکیب آدرس مختلف را امکان‌پذیر می‌سازد. با این حال، استفاده از IPv6 می‌تواند چالش‌های خود را داشته باشد و نیازمند تنظیمات و سازگاری‌های خاصی است.
پروتکل TCP/IP
پروتکل‌های TCP/IP، که مخفف Transmission Control Protocol و Internet Protocol هستند، مجموعه‌ای از قوانین و استانداردهایی هستند که ارتباط بین دستگاه‌های مختلف در یک شبکه را تسهیل می‌کنند. این دو پروتکل، که از اصلی‌ترین پروتکل‌های شبکه به شمار می‌روند، نحوه تقسیم داده‌ها به بسته‌ها، آدرس‌دهی، انتقال، مسیریابی و در نهایت رسیدن به مقصد را تعیین می‌کنند.
تفاوت میان TCP و IP
تفاوت بین TCP و IP در نقش‌های متفاوتی است که ایفا می‌کنند. IP مسئول تعیین آدرس مقصد داده‌ها است، در حالی که TCP اطمینان حاصل می‌کند که داده‌ها به صورت قابل اعتماد و در ترتیب صحیح به مقصد می‌رسند. می‌توان IP را به شماره تلفنی تشبیه کرد که به یک گوشی موبایل اختصاص داده شده و TCP را به فرآیندی که با شماره‌گیری آن شماره، تماس برقرار می‌شود.
داده‌های منتقل شده در بستر TCP/IP به طور پیش‌فرض خصوصی نیستند و ممکن است توسط اشخاص ثالث دیده یا رهگیری شوند. بنابراین، برای حفظ امنیت داده‌های حساس، استفاده از روش‌های رمزنگاری مانند VPN توصیه می‌شود.
برای یافتن آدرس IP عمومی دستگاه خود، می‌توانید از ابزارهای آنلاین موجود استفاده کنید. در مقاله‌ای جداگانه، روش‌های مختلف یافتن آدرس IP دستگاه‌ها را به طور مفصل توضیح داده‌ایم.
شبکه های Domain و Workgroup
در دنیای شبکه‌های کامپیوتری، دو مدل اصلی برای سازماندهی و مدیریت منابع و دسترسی‌ها وجود دارد: Workgroup و Domain. این دو مدل در نحوه مدیریت منابع شبکه تفاوت‌های کلیدی دارند.
در مدل Workgroup:
-
هر کامپیوتر دارای حساب کاربری مستقل است و برای دسترسی به منابع هر کامپیوتر، نیاز به وارد کردن نام کاربری و رمز عبور مربوطه است.
-
هیچ کامپیوتری بر دیگری سلطه و کنترل ندارد.
-
این مدل معمولاً برای شبکه‌هایی با کمتر از 10 کامپیوتر مناسب است.
-
کامپیوترها باید در یک مکان فیزیکی محدود مانند یک ساختمان یا محیط آموزشی قرار داشته باشند.
-
بازیابی داده‌ها در این مدل به دلیل وجود ذخیره‌سازی محلی در هر دستگاه، دشوار است.
در مدل Domain:
-
یک یا چند کامپیوتر به عنوان سرور عمل می‌کنند که مدیریت امنیت و دسترسی‌ها را در سراسر شبکه بر عهده دارند.
-
کاربران با یک حساب کاربری می‌توانند به تمامی کامپیوترها دسترسی داشته باشند، بدون نیاز به استفاده از اطلاعات ورود محلی.
-
این مدل می‌تواند صدها یا حتی هزاران کامپیوتر را در شبکه‌های محلی مختلف پشتیبانی کند.
-
شبکه‌های Domain برای سازمان‌های بزرگ و محیط‌های کاری وسیع توصیه می‌شوند.
-
امکان بازیابی داده‌ها از طریق ذخیره‌سازهای مرکزی وجود دارد.
به دلیل امنیت بالاتر و قابلیت مدیریت بهتر، شبکه‌های Domain اغلب ترجیح داده می‌شوند و مورد علاقه متخصصین شبکه قرار گرفته‌اند.
LAN
شبکه‌ی LAN که اختصاری از عبارت Local Area Network است، به شبکه‌ای محلی اطلاق می‌شود که دستگاه‌های الکترونیکی مانند کامپیوترها، سرورها و پرینترها را در یک محدوده‌ی جغرافیایی نظیر یک ساختمان یا مجموعه‌ای از ساختمان‌ها به هم متصل می‌کند. این نوع شبکه‌ها می‌توانند از طریق کابل‌های Ethernet یا فناوری Wi-Fi به یکدیگر متصل شوند و برای به اشتراک‌گذاری منابع و اطلاعات بین کاربران در محیط‌های کاری به کار می‌روند.
DHCP
پروتکل DHCP یا Dynamic Host Configuration Protocol، وظیفه‌ی تخصیص خودکار تنظیمات شبکه مانند IP، DNS و سایر پروتکل‌های مرتبط را بر عهده دارد تا ارتباط بین دستگاه‌ها و شبکه‌های دیگر IP برقرار شود. بدون این پروتکل، مدیران شبکه مجبور به تنظیم دستی این پارامترها برای هر دستگاه خواهند بود.
NAT
NAT یا Network Address Translation، فرآیندی است که در آن آدرس‌های IP خصوصی دستگاه‌ها در شبکه‌های LAN به آدرس‌های IP عمومی تبدیل می‌شوند تا امکان اتصال به اینترنت از طریق یک روتر فراهم شود.
DNS
DNS، که به عنوان دفترچه تلفن اینترنت عمل می‌کند، نام‌های دامنه‌ای مانند Laniran.com را به آدرس‌های IP قابل فهم برای شبکه تبدیل می‌کند تا کاربران بتوانند به وب‌سایت‌های مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند.
MAC Address
آدرس MAC، که برای شناسایی دستگاه‌ها در شبکه استفاده می‌شود، در امنیت شبکه‌های Wi-Fi و کنترل دسترسی نقش مهمی دارد.
Gateway
گیت‌وی، که معمولاً توسط روترها ارائه می‌شود، ارتباطات و داده‌ها را بین پروتکل‌ها و فرمت‌های مختلف تبدیل می‌کند.
Firewall
